ITUC’ un 149 ülkeyi ve uluslararası (ILO
Sözleşmelerine ve temel çalışma haklarına dayalı) kabul görmüş 97 göstergeyi
dikkate alarak işçi haklarının hem yasalar temelinde hem de uygulamada ne
derecede korunduğunu değerlendirmek amacıyla 2023 yılında yinelediği
araştırmaya göre;
- Ülkelerin % 87’ sinde Grev Hakkı ihlal edildi
- Ülkelerin % 79’ unda Toplu Pazarlık Hakkı ihlal edildi
- Ülkelerin % 77’ sinde işçiler bir sendika kurma veya sendikaya
katılma hakkının dışında tutuldu. - Ülkelerin % 65’ inde işçiler ya hiç yasal işlem hakkı
kullanamadılar ya da adalete erişimleri kısıtlandı - 69 ülkede sendikacılar keyfi olarak alıkonulmuş ve tutuklanmıştır.
- İncelemeye tabi tutulan ülkelerin % 42’ sinde ifade ve
toplanma özgürlüğü reddedilmiş ya da sınırlanmıştır. - Ülkelerin %73’ ünde yetkililer sendikaların kayıt
işlemlerini sürüncemede bırakmış/engellemişlerdir (Bu oran 2014 yılında % 59 idi.) - 69 ülkede işçiler gözaltına alındı/tutuklandı
- 44 ülkede işçiler şiddete maruz bırakıldı
- 8 ülkede sendikacılar öldürüldü (Brezilya, Kolombiya,
Ekvator, El Salvador, Esvatini, Guatemala, Peru ve Sierra Leone.)
Rapora
göre 2023 sonuçları, işçiler küresel olarak son yılların en kötü yaşam-maliyeti
krizine maruz kalırlarken hükümetlerin işçi haklarını bastırmaya devam
ettiklerini ve artan yaşam maliyetlerinin etkilerine karşı ilgisiz kaldığını
göstermiştir. Küresel şoklar, pandeminin ekonomik etkileri ve Ukrayna’nın
işgali de bu durumun ortaya çıkmasında rol oynamıştır. Ancak özel şirketlerin artan kar payları,
tüketicilere orantısız olarak yansıtılan maliyetler (ücret dışı) durumun diğer
yüzüdür.
Son 10
yıldır tüm dünyada işçi haklarına yönelen saldırılarda istikrarlı bir artış
olmuş bu durum 2023 yılında da baskın bir biçimde sürmüştür. Otokrasilerle demokrasiler arasındaki sınırın
giderek belirsizleştiği, temel haklar ve güvenceler yasalarla korunmadıkça ve
yasal direnişler devlet güçleri tarafından susturuldukça demokrasinin tehlikeye
düştüğü belirtilmiştir.
Demokrasilerin
iklim krizi, işin geleceği, halk sağlığı tehlikeleri ve coğrafi
istikrarsızlığın hüküm sürdüğü belirsiz bir geleceğin gereklerini
karşılayabilmesi Yeni bir Sosyal Mutabakatın güven inşa etmesiyle mümkün olduğu
belirtilmektedir.
Orta
Doğu ve Kuzey Afrika işçi hakları bakımından dünyanın en kötü bölgesi olmayı
2023’de de sürdürmüştür. Libya,
Filistin, Suriye ve Yemen gibi ülkelerde işçi hakları yada temel hakları
güvence altına alan yasa yoktu. Bu bölgenin tamamında toplu sözleşme yapma
hakkı ihlal edilmiştir, tamamında sendika kurma ve sendikaya katılma hakkı
bulunmamaktadır.
Çalışanlar
açısından dünyanın en kötü 10 ülkesi olarak Bangladeş, Belarus, Ekvator, Mısır,
Eswatini, Guatemala, Myanmar, Tunus, Filipinler, Türkiye belirtilmiştir. Türkiye genel olarak “hak ve özgürlüklerin
hiçbir teminatı bulunmayan” ülkeler kategorisinde değerlendirilmiştir.
Avrupa’
daki koşullara bakarsak, birçok ülkede toplu pazarlık hakları şiddetle ihlal
edilmiş, Doğu Avrupa ülkelerinde bağımsız sendikal hareketler kuvvetli bir
biçimde bastırılmıştır;
Avrupa
ülkelerinin, – % 72’ i grev hakkını ihlal etmiş,
–
% 54’ ü toplu pazarlık
hakkını ihlal etmiş,
–
% 41’ i işçileri sendika
kurma ve sendikaya üye olma hakkının dışında tutmuş,
–
% 31’ sinde işçilerin
adalete erişmeleri engellenmiştir.
Araştırma yapılan 149 ülkenin
sıralanmasında kullanılan ITUC Küresel Haklar
Göstergesine göre;
1. Hakların ara sıra ihlali : 9 ülkede
2. Hakların mükerrer olarak ihlali : 23 ülkede
3. Hakların düzenli olarak ihlali : 32 ülkede
4. Hakların sistematik olarak ihlali : 41 ülkede
5. Hakların hiçbir teminatı bulunmaması : 33 ülkede
5+.
Hukuk kurallarının yok edilmesi dolayısıyla
hiçbir
hak garantisi bulunmaması :
11 ülkede
gözlenmiştir.